Lễ vu lan là ngày lễ vào ngày 15/7 âm lịch hay còn gọi là rằm tháng bảy hằng năm.

Theo dân gian, là ngày mở cửa ngục, ân xá cho vong nhân nên có lễ cúng Cô Hồn cho các vong linh không nhà cửa không nơi nương tựa, không có thân nhân trên Dương thế để thờ cúng, và là ngày mọi tù nhân ở địa ngục có cơ hội được xá tội, được thoát sanh về cảnh giới an lành. Vào tháng cô hồn (hết 1 tháng 7 âm lịch, còn rằm tháng 7 là ngày chính), người Trung Quốc và người Việt Nam theo phong tục dân gian tin là tháng không may mắn và có những điều kiêng kỵ, cũng như là khuyến khích ăn chay và làm việc từ thiện.

Còn ở Việt Nam lễ vu lan hay còn được gọi là vu lan báo hiếu là dịp để mọi người bày tỏ lòng thành kính, báo hiếu với cha mẹ và các bật sinh thành, ông bà tổ tiên.

Nguồn gốc lễ vu lan

Theo ghi chép xưa, Bồ tát Mục Kiền Liên là đại đệ tử của Đức Phật, ngài là một người đệ tử xuất chúng sau khi đã chứng quả A La Hán, ông tưởng nhớ và muốn biết bây giờ mẹ như thế nào nên dùng thần thông để tìm.

Thấy mẹ vì gây nhiều nghiệp ác nên rơi vào ngục A Tỳ làm quỷ, bị đói khát hành hạ khổ sở và ông đã dùng phép thần thông của mình đem cơm xuống tận cõi quỷ để dâng mẹ. Tuy nhiên do đói ăn lâu ngày nên mẹ của ông là bà thanh đề khi ăn đã dùng một tay che bát cơm đi không cho các cô hồn khác đến tranh cướp, vì thế khi cơm đưa lên tới miệng đã hóa thành lửa đỏ.

Quá thương cảm, Mục Liên quay về tìm Phật để hỏi cách cứu mẹ, Phật dạy rằng: “dù ông thần thông quảng đại đến đâu cũng không đủ sức cứu mẹ. Chỉ có một cách nhờ hợp lực của chư tăng trong 3 tháng an cư kiết hạ .Ngày rằm tháng bảy là ngày thích hợp để cầu nguyện, mời chư tăng thọ thực. Trước khi thọ thực, các vị này sẽ chú tâm cầu nguyện cho cha mẹ được siêu thoát. Và ngày rằm tháng 7 hằng năm trở thành ngày vu lan báo hiếu và cũng là ngày cô hồn được tự do lên trần gian.

Ý nghĩa lễ vu lan

Ý nghĩa thực sự của lễ Vu Lan chính là báo hiếu. Ngày lễ này nhắc nhở các thế hệ con cháu nhớ tới công ơn dưỡng dục sinh thành của cha mẹ, ông bà, tổ tiên cũng như những thế hệ người đi trước. Lễ Vu Lan cũng giúp mỗi người tiếp cận được những ý nghĩa giáo dục đầy nhân bản của văn hoá Phật giáo đó là “Từ, bi, hỷ, xả”, “vô ngã, vị tha”, “uống nước nhớ nguồn”, “ăn quả nhớ người trồng cây”…

Còn một ý nghĩa nữa là ngày giúp các cô hồn được tự do lên trần gian, được ăn nhiều đồ ăn ngon và không bị khổ cực nơi địa ngục.

Những hoạt động lễ vu lan tại Việt Nam

Tại Việt Nam, việc cúng Rằm tháng Bảy bao giờ cũng phải cúng ở chùa trước, rồi mới đến cúng trong nhà. Lễ này thường được làm vào ban ngày, tránh làm vào ban đêm, khi mặt trời đã lặn. Mỗi nhà có mâm cơm cúng trước nhà, để cúng những vong linh bơ vơ không gia đình, còn gọi theo dân gian là cúng cô hồn.

Vào ngày này, mọi gia đình đều cúng hai mâm: cúng tổ tiên tại bàn thờ tổ tiên và cúng cô hồn ở sân trước nhà hoặc trên vỉa hè ,thời gian cúng có thể là vào buổi sáng, trưa hoặc chiều. Nhớ là không được cúng vào ban đêm.

Trên mâm cúng tổ tiên, gia đình bày đặt một mâm cỗ mặn, tiền vàng và cả những vật dụng dành cho người cõi Âm tức đồ mã làm bằng giấy có tính tượng trưng nhưng hình dạng giống như đồ thật như vàng mã giày dép, quần áo… đến những vật hiện đại: nhà cao tầng, xe ô tô, xe máy, điện thoại… để cho người cõi Âm có được một cuộc sống tiện nghi giống như người Dương trần.

Trên mâm cúng cô hồn thì lễ vật gồm có: quần áo cô hồn với nhiều màu sắc, các loại bỏng ngô, chè lam, kẹo vừng, mía, bánh quế, cháo, tiền vàng, cốc nước lã hoặc rượu, cốc gạo trộn lẫn với muối, ngô, khoai lang luộc, cháo hoa… và những lễ vật khác dành cho những cô hồn, ma đói không nơi nương tựa.

Vào ngày lễ Vu Lan ở Việt Nam thường có hình ảnh Bông hồng cài áo, là cài bông hồng cho những ai còn mẹ và bông trắng cho những ai mất mẹ, nhắc nhở về lòng hiếu thảo và tình người. Nghi thức này do thiền sư Thích Nhất Hạnh khởi xướng trong cuốn sách viết năm 1962.

Song song với ngày Lễ Vu Lan thì ngày rằm tháng bảy cũng được gọi lại ngày “Xá Tội Vong Nhân” hay còn được gọi là ngày Cúng Cô Hồn. Theo phật tử trung hoa người ta gọi ngày này là Phóng Diệu Khẩu (bố thí và cậu nguyện cho loại quỷ đói miệng lữa). Theo truyền thuyết dân gian thì từ mùng 2/7 âm lịch, Diêm Vương ra lệnh bắt đầu mở Quỷ Môn Quan để cho ma quỷ túa ra tứ phương và đến sau 12h đêm ngày 14/7 âm lịch thì sẽ đóng lại, ma quỷ phải quay lại địa ngục.

Do đó, ở dương thế quan niệm rằng tháng 7 sẽ có rất nhiều quỷ đói nên phải cúng gạo, muối, giấy tiền, vàng bạc để chúng không quấy nhiểu cuộc sống trên dân gian. Ngoài ra, Với quan niệm tháng bảy là không may mắn nên hậu như các công việc cưới hỏi, xây dựng, đi xa ít được diễn ra vào tháng này.

Mình bổ sung thêm một số thông tin về rằm tháng bảy cũng như ngày Lễ Vu Lan cho bạn biết thêm nhé.